Inkisizioa eta sorgin ehiza 'Euskal Herriko historia ilustratua'-ren hirugarren liburukian

Errepresioa sorkinkeriaren aitzakian

Sorginen bazterketa eta jazarpena antzinatik badator ere, denborarekin fenomeno hori neurrigabe zabaldu zen. 1525. urte inguruan, Nafarroako konkista aldi bete-betean, Gaztelako agintariak era basatian oldartu zitzaizkion Erroko, Zaraitzuko eta Erronkariko ibarretako jendeari. Berrogei emakume baino gehiago hil zituzten, sorginkeriaz akusaturik. Prozesu horren une gorena, alabaina, XVII. mende hasieran etorri zen. Egiaz, sorginkeriaren asmazioaren atzean, jendea beldurrarazteko asmo makurra zerabilten; izan ere, landa herriak kontrolatzen zailak ziren, eta emakumeen aurka jotzea erabaki zuten, gizartean zuten zeregina menderatzeko eta mugatzeko.

Pierre de Lancre

Pierre de Lancre odolzale eta gizatxarra 1609an iritsi zen Lapurdira, bazterrak larrutzera bortizkeria, tortura eta exekuzio uholde batez. Hilabete gutxiren buruan, epaile misoginoak bere gogo meharraz ehunka lagun —gehienak emakumeak— atxilo hartu zituen, eta horietatik hirurogei inguru bizirik erre. Berri haiek Ternuako itsasbazterreraino iritsi ziren, han ari baitziren gizonezko herritar gehienak arrantzan. Hala, ziztu bizian itzuli ziren Lapurdiko arrantza-ontziak, errepresio hura geldiarazi eta mendekua hartzeko. Hori ikusirik, Frantziako agintariek laster batean lekutu zuten epaile eroa handik beste norabait.

Logroñoko 1610eko prozesua

Aski frogatuta dago jazarpen horien intentzioa politikoa eta soziala izan zela, aldi bertsuan antzera jokatu baitzuten Pirinioez hegoaldera ere; batez ere, Nafarroako Zugarramurdin. Agintari erlijiosoek eragindako psikosi kolektiboak eta izuak Logroñoko Fede Auto ospetsuari bide eman zioten; denera, hamaika lagun kondenatu zituzten bizirik erretzera. Azkenean sei lagun erre zituzten, eta beste bost aurretik hil ziren, torturengatik eta kartzelako baldintza gizagabeengatik. Bidezkoa da nabarmentzea prozesu osoan Nafarroako Gorteak tinko azaldu zirela Inkisizio ahalguztidunaren aurka, ez baitzuten bat egin errepresio basati haren mamiarekin eta azalarekin.

Ezohiko ikerketa lanaren emaitza, hitzek ilustrazioei bidea ematen diete obra honetan, irudietan bilduz estreinekoz Euskal Herriko gertaera historiko garrantzitsuenak eta gure historiaren egiazko protagonistei aurpegia jarriz. Iraganeko giza paisaiak gure etorkizunerako berreskuratzeko zeregin ohoragarrian urrats sendoa.

Pierre de Lancre, bere hitzetan

El País Vasco es un país de manzanas, sus mujeres sólo comen manzanas, no beben más que jugo de manzanas y en cualquier ocasión están dispuestas a morder la manzana de la trasgresión, pasando por encima de la condena de Dios y franqueando la prohibición de nuestro primer padre. Son Evas que seducen voluntariamente a los hijos de Adán y, desnudas en la cabeza, viven en las montañas en absoluta libertad e ingenuidad como lo hacía Eva en el paraíso terrenal.

Pierre de Lancre