Hamar liburu Fidel Castroren lanak eta pentsamoldea ulertzeko

1953ko uztailaren 26an abokatu gazte batek errebelde talde batekin batera Moncadako Kuartela eraso zuen, Kubako Santiagon. Erasoak porrot egin zuen eta errebeldeen buruzagia atxilotua izan zen. Fidel Castroren izena Historian bere bidea egiten hasi zen. Abokatua izaki, berak prestatu zuen bere buruaren defentsa. Epaiketa, matxinatuentzat zigor eredugarria izan behar zuena, Batistaren diktaduraren aurkako aldarri ozena eta Kubako Iraultzaren ataria bihurtu zen. Hitzaldi eder eta zehatz batean, Fidelek programa demokratikoa eta nazio askapenaren aldekoa osatu zuen, oraindik bere benetako asmoak azaldu gabe. Epaiketa hartan egindako defentsa hura liburu bihurtu zen eta mundua batetik bestera zeharkatu du, milioika ale salduz. Berrogei urte eta gero, berriro ere Santiagotik, Fidelek urte hauen guztien balantzea egiten du eta berriro ere zapalduen aldeko ahotsa azaleratzen. Bi testuen artean buruzagi koherente bat aurki genezake, bere ideiei benetan fidela.

1959ko urtarrileko 1ean Fidel Castro Santiagon garaile sartu izanak garrantzia eta transformazio politiko, ekonomiko eta sozial handiko aroari ireki zizkion ateak, eta eragin izugarria izan zuen bai latinoamerikar historian, bai ezkerreko politikan orokorrean. Iraultza kubatarrak gaurkotasun iraunkorrezko bost hamarkada bete ditu, Iparramerikako inperialismoaren etengabeko ekintzari aurre egiteko hamaika oztopo gainditu dituelarik. XX. mendeko epopeia handienetarikoa izan da zalantzarik gabe. Urteurren garrantzitsua profitatuz, gertakari ikusgarri honetara gerturatuko gintuen obra beharrezkoa genuen, Iraultzaren inguruko eta honen egungo aukerei buruzko historia motz baten bitartez datorkiguna. Ondorioa honako sintesia da, Iraultza gure esku jartzen duen altxor ttipi bat.

Liburu honek, lankidetzan egindako edizioa, bi testu biltzen ditu (La victoria estratégica eta La contraofensiva estratégica); horiek, lehen eskuko testigantzen bidez -eguneroko batean idatzitakoen bidez, esaterako-, 1958. urtean gertatutakoa kontatzen dute, 1959ko urtarrilaren 1ean Ejército Rebelde izeneko armada Kuban, Santiagon, garaile sartu zen artekoak.

Mitoaren biografiarik onena legenda dela dioen topikotik aldenduz, orrialde hauetan zehar, Fidel Castro ezezagunenaren ?haurra, gaztea, anaia eta semea- aurreneko urteetan murgilduko gara. Komandantearen ume aroa inguratu zuen zedroen usainaz lagunduta, liburuak magia deskriptibo harrigarriz gabeziaz eta istorioz beteriko paisai familiarra bilduko du. Bizitzaren aurreneko urteetako narrazioan hasi eta etxearen transzendentziara arte eta intimitatean egindako historiaren bilakabideen inguruko interpretaziora arte doan kontakizuna da hau.

Fidel Castro eta Ernesto Gebara sendagile gaztea 1955ean Mexikon ezagutu zirenetik, bien bizitzak estuki loturik gelditu ziren, 1967an Txe Bolivian hil zuten arte. Biek bizitako gorabeherak, bien arteko adiskidetasunaren lekukotasuna eta Fidelek Txerekiko duen errespetua eta lilura ederki islatzen dira liburu honetan. El decoro del mundo, Fidelek idatzitako artikuluetan, emandako hitzaldietan eta eskainitako elkarrizketetan Txe Gebarari buruz esandakoak biltzen dituen liburua. Bien arteko lehen harremanak, Sierra Maestrako ibilerak, Iraultzaren garaipena, munduko herri zapaldu guztiei laguntzeko borondatea, Txeren hilketa bortitza eta hark utzitako sustraien sendotasuna. Horrek guztiak du isla orrialde hauetan.

Fidel Castrok milioika kubatarren aurrean egin zituen Habanako adierazpenak, Revolución izeneko enparantzan, garaiko jendarte latinoamerikarra ahaldundu eta matxinarazteko asmoz. Tariq Alik Castroren mezuak duen gaurkotasunari eta garrantziari buruzko gogoeta sakon bat aurkezten digu orain.

80eko hamarkadaren amaiera aldera Fidel Castro herrialde sozialistetan ematen hasi ziren aldaketak salatuz hasi zen, inolako aurriritzirik gabe kapitalismo basatirantz bideratu baitziren herrialdeok. Denborak arrazoia eman dio Fideli. Gaur, Fidel eta Kubako Iraultza dira kapitalismo zapaltzaileari aurre egiten dietenen erreferentzia nagusiak. Iraultzaile kubatarraren neurria eta etika; bere diagnosi zorrotzak, bere jarreren irmotasuna eta bere hizkeraren edertasuna guztiak egiten du gizon hau mundu mailako ezinbesteko erreferentzia.

1999 urtearen amaieran, Seattlen, ekonomia arloan mundu mailan agintzen duten erakunde, elkarte eta agintarien nazioarteko hirugarren gailurra egin zen. Bilkura hura sistema kapitalistak ezartzen digun ereduaren aurkako protesta handienetako baten eragile izan zen. Handik hilabete batzuetara, 2001eko irailaren 11n, mundu osoak harriduraz ikusi zuen AEBen aginte ekonomikoaren ikurrak nola erori ziren. Bi data hauen artean munduan gertatu diren gorabeherek hainbat erreakzio eta gogoeta sortu dituzte. Liburu honetan, Kubako buruzagi Fidel Castrorenak biltzen ditugu. Hitzaldiak, hiru zatitan banatuta daude. Lehenik, Kubaren eta AEBen arteko harremana da hizpide. Bigarren zatian, nazioarteko egoerari buruzko hainbat azterketa eta gogoeta plazaratzen ditu egileak eta, azkenik, I-11ren ondoren Fidelek egindako adierazpenak eta plazaraturiko agiriak biltzen dira.

Y en esto se fue Fidel bi asmoekin idatzitako kazetaritza-saiakera bat da: alde batetik, etorkizun hurbilean Kubako iraultzak mehatxuan dituen arrisku larriez jakinaraztea, hauetako askok barne-izaera dutenak eta bertan aipatzen diren hutsune zuzengarriek eragindakoak. Bestetik, herrialde honetako ontasun paradigmatikoak laburtzea, ahalik eta objektiboen eta gehiegizko apologiarik egin gabe. Horretarako, Iñaki Errazkinek agentzietako berrien aukeraketa zabala egin du, bere garaian komunikabide guztietako erredakzioetara iritsi baziren ere, argitaratuak izan ez zirenak, kasu zehatz batzuk salbu. Zalantzarik gabe liburu honek irakurlea Kubara gerturatuko du, herri alai eta borrokalaria, Fidelekin edo gabe, Raulekin edo gabe, sozialismorantz bidea egiten jarraituko duena, gehiengoak argi baitauka alternatiba, Rosa Luxemburgok esan bezala, basakeria dela.